Има се повеќе и повеќе АДХД. Како да знаете дали го имате и што да правите?

СЕ СМЕТАЛЕ за непослушни, мрзливи, необразовани, дури и глупави деца. Денес тие мислат дека јадат премногу шеќер и премногу зјапаат во различни екрани, вели преведувачката Ивана, која, како и нејзиниот син од предучилишна возраст и нејзиниот возрасен братучед, има АДХД (Пореметување на дефицит на внимание и хиперактивност), невролошко нарушување кое влијае на развојот на мозокот. и сродни активности заедно со внимание, контрола на импулсите и хиперактивност.

“Мојот син ги има сите најчести симптоми на АДХД во детството, како што се хиперактивност, импулсивност, слабо внимание и слаба саморегулација на емоциите, што на таа возраст првенствено се рефлектира со слаба толеранција на фрустрација. Но, има и други симптоми. како на пример упад во туѓи разговори и нетрпеливост Тој не може да чека ништо, на пример, во ред за сладолед“, објаснува Ивана.

Проблеми во градинка и училиште

Еден од проблемите на нејзиниот син е тоа што нема потреба да спие во текот на денот, па затоа не може да биде мирен и тивок во градинка додека другите деца спијат.

„За жал, организацијата во градинката е таква што асистентот што го добил пред неколку месеци е со него само дел од времето додека другите деца спијат, па дел од времето мора да лежи и да се одмора, што е многу тешко за него, практично невозможно Постојано скокаше и се качуваше на мебелот“, вели Ивана.

Децата на училишна возраст со АДХД продолжуваат да имаат слични проблеми.

„Но, тогаш слабото внимание и концентрација почнуваат да предизвикуваат дополнителни проблеми во учењето на материјалот, па тие имаат полоши училишни перформанси отколку што инаку би можеле да постигнат со оглед на нивната интелигенција и другите способности“, додава нашиот соговорник.

Симптоми кај возрасни

АДХД најчесто и најјасно се препознава кај децата, но не е присутен исклучиво кај нив. Ивана ги има повеќето симптоми на АДХД во зрелоста.

„Хиперактивноста ќе исчезне дотогаш, возрасните со АДХД не трчаат постојано или не се качуваат по мебелот, но психомоторниот немир и понатаму останува. Ние, кои го имаме, не можеме долго да седиме мирни, постојано мораме да стануваме и да се оддалечуваме од масата. физичката хиперактивност претежно преминува во ментална Не можеме да престанеме да размислуваме, мислите едноставно доаѓаат една по друга без никаков ред.

Остануваат слабото внимание, расеаноста и слабата саморегулација на емоциите. За среќа, многу сум љубопитен и имам натпросечен коефициент на интелигенција, па не бев лош ученик на училиште, а кога се запишав на факултет, ја имав сета слобода да одберам што ќе студирам, па го избрав она што ме интересира. . Ова ми значеше многу бидејќи луѓето со АДХД можат полесно да го задржат своето внимание на содржината што им е интересна.

Лошата саморегулација на емоциите и лошото справување со стресот предизвикуваат проблеми во меѓучовечките односи. Научив да ги контролирам емоциите за да не ја покажувам нивната сила надворешно, но тоа ме исцрпува и ми предизвика психосоматски заболувања, како што се рефлуксен езофагитис, хроничен гастритис и воспалителна болест на цревата. Поради слабата концентрација, јас сум помалку ефикасен; истото количество работа ми одзема подолго отколку невротипична личност. Поради постојаната активност на мојот ум, спијам многу лошо, па имунитетот ми слабее и многу сум подложна на инфекции“, се жали Ивана.

АДХД не е ново нарушување или изум

Бидејќи неодамна беше систематски препознаен, дијагностициран и третиран, на неупатените може да им се чини дека АДХД е некоја нова дијагноза измислена со цел да се (по)медицира нешто што всушност е проблем на воспитувањето и новите технологии.

Во реалноста, нарушувањето чии симптоми одговараат на АДХД првпат го опиша холандскиот лекар Корнелиус Клоехоф во неговиот прирачник на латински уште во 1753 година. Британскиот педијатар Џорџ Стил од 1902 г

Главните причини за АДХД

Причините за АДХД се сложени и вклучуваат комбинација на генетски, еколошки и невробиолошки фактори.

АДХД има силна генетска компонента и често се јавува во семејства. Студиите за близнаци и семејства сугерираат дека генетиката може да објасни помеѓу 70% и 80% од варијациите во симптомите на АДХД.

Невронаучното истражување откри дека кај луѓето со АДХД постојат одредени разлики во големината и активноста на некои делови од мозокот, вклучително и префронталниот кортекс, кој е вклучен во извршните функции, како што се планирањето, донесувањето одлуки и контролата на импулсите.

Истражувањето исто така покажа дека АДХД е поврзан со нерамнотежа во нивоата на невротрансмитери, особено допамин и норепинефрин, кои играат клучна улога во контролата на вниманието и импулсите.

Изложеноста на токсини за време на бременоста, како што се алкохол, тутун и одредени лекови, исто така може да го зголеми ризикот кај децата да развијат АДХД. Истото важи и за компликации при раѓање, како што се предвремено породување или мала тежина при раѓање.

Еколошките фактори, како што се изложеноста на олово или други токсини, факторите на исхрана и социоекономскиот статус, исто така може да играат улога во развојот на АДХД. Конечно, стресните семејни состојби, како што се злоупотреба или занемарување, иако не се директни причини, може да ги влошат симптомите на АДХД или да придонесат за нивното изразување.

Преваленцата на АДХД кај децата варира, но проценките се движат од 5% до 10%. Овие варијации може да се должат на разликите во дијагностичките методи, користените критериуми и географските и културните фактори.

Една студија покажа дека во САД преваленцата на АДХД кај децата на возраст од 3 до 17 години е околу 9,8%, со разлики помеѓу различни возрасни групи: 2,2% кај деца на возраст од 3 до 5 години, 10% кај деца на возраст од 6 до 11 години и 13,2% кај адолесцентите од 12 до 17 години. Податоците од различни студии покажуваат дека преваленцата на АДХД кај децата се зголемува.

Третман на АДХД

Третманот за АДХД обично вклучува комбинација од лекови (оние кои помагаат да се подобри вниманието и самоконтролата), когнитивно-бихејвиорална терапија (која им помага на децата да развијат социјални, емоционални и вештини за планирање), училишна поддршка (индивидуализиран образовен пристап и поддршка од наставниците), и обука за родители (родителите учат како најдобро да одговорат на проблемите во однесувањето на нивните деца).

Ивана вели дека некои лекови се спорни, но само ако луѓето се слабо информирани.

„Да, некои од лековите што се користат за лекување се стимуланси на централниот нервен систем, на пример, метилфенидат и амфетамини, така што тие имаат потенцијал да развијат зависност, но само ако се злоупотребуваат и не се земаат како што е пропишано. Неодамна, амфетамините се повеќе не е можно ниту злоупотреба, бидејќи производителите ги заклучиле со некои хемикалии, така што само еден ензим пронајден во човековите црева може да ги разложи за да ги ослободи во крвотокот и мозокот“, објаснува тој.

Во Хрватска, амфетамините не се ни регистрирани и затоа не се достапни како лекови за АДХД. Се користи само метилфенидат (лекови наречени Концерт и Мефеда).

Возрасните со АДХД во голема мера остануваат непрепознаени

Во Хрватска, АДХД кај децата се препознава, се дијагностицира и тие добиваат поддршка од образовни рехабилитатори, детски психолози или психијатри и асистенти во градинка или училиште а подоцна и во терапија.

Доц. проф. д-р. Даниела Цвитковиќ од Факултетот за образование и рехабилитација во Загреб вели дека до неодамна се сметало дека АДХД е нарушување кое се јавува само во детството.

„Сега знаеме дека тоа трае цел живот; кај некои луѓе проблемите се намалуваат, а кај многумина се зголемуваат, особено кај оние чиј АДХД не бил препознаен во детството. Симптомите често не се препознаваат кај децата кои имаат повеќе проблеми со вниманието отколку со хиперактивноста. или импулсивност и кај оние со натпросечна интелигенција“, вели Цвитковиќ.

„Во зрелата возраст, тешкотиите со вниманието се сè уште присутни, хиперактивноста го заменува внатрешното чувство на немир. Многу возрасни лица со АДХД сè уште не можат да седат мирни, а импулсивноста се манифестира како нетрпеливост. Овие тешкотии може да резултираат со предизвици во работната средина; тие почесто се вработени во Пониски работни места, почесто добиваат отказ и имаат пониски плати. Како што се депресија, анксиозност и проблеми со спиењето Возрасните со АДХД се изложени на поголем ризик да развијат зависност од алкохол и дрога“, објаснува Цвитковиќ.

Терапијата и поддршката помагаат

Професорот од Загреб посочува дека адекватната терапија со лекови, советувањето и/или психотерапијата спроведена од обучени експерти може да помогне да се ублажат тешкотиите, да се развијат вештините за планирање и организација и полесно да се справат со предизвиците.

„Важна е и поддршката од партнерите, пријателите и родителите. Покрај тоа, важно е и децата и возрасните со АДХД, како и сите други, да јадат здрава храна, редовно да се занимаваат со физички, рекреативни активности и да поминуваат време во природа. Вежбите се особено корисна јога, каде комбинацијата на движење и правилно дишење го намалува стресот и немирот, го подобрува расположението и може да го подобри вниманието“, додава тој.

Совети за родителите

Како да ги препознаете симптомите на АДХД кај детето?

Ако забележите дека вашето дете постојано има пократок опсег на внимание кога учи и игра, ако активностите како што се подготвувањето за училиште траат долго, ако детето треба почесто да се потсетува за задачите што треба да ги заврши, ако забележувате дека е заборавен, дека губи работи, дека не ги завршува работите што започнале ниту за на училиште, ниту во игра, ако е постојано во движење или постојано се врти, се меша, не може да седи мирно, не може да го дочека својот ред повеќе често од другите деца или има побурни реакции во споредба со другите деца, ако почесто ги прекршува правилата, можно е да има АДХД Доколку има проблеми со учењето, пишувањето домашни задачи, дружењето со своите врсници или на училиште , би било добро да разговарате со експерт – психолог, едукативен рехабилитатор, лекар или друг експерт кој ќе ве упати каде проценете“, објаснува Цвитковиќ.

Доколку кај детето се дијагностицира АДХД, вели тој, потребно е да се продолжи со едукација според редовната програма со индивидуализиран пристап, што со едукативна и рехабилитациска поддршка во учењето може да даде многу добри резултати.

Совети општо за секого
Децата и возрасните со АДХД имаат потреба од разбирање за околината – наставници, врсници, родители, партнери, пријатели и генерално сите луѓе во општеството. Недоразбирањето и стигматизацијата може само да ги влошат проблемите со кои тие и нивните родители или партнери веќе живеат.

Цвитковиќ предупредува дека постојат многу митови и заблуди за АДХД.

„Еден од најчестите митови е дека АДХД е резултат на лошо родителство или недостаток на дисциплина, што не е точно. Ако ја едуцираме околината зошто децата и возрасните со АДХД се однесуваат како што се однесуваат, што е АДХД, што ние можеме да очекуваме и што не да очекуваме од луѓето со АДХД, ќе го намалиме расудувањето и стигматизацијата и ќе го зголемиме разбирањето и ќе им ја обезбедиме потребната поддршка“.

Цвитковиќ вели дека е важно да се нагласи дека луѓето со АДХД можат да бидат успешни на училиште, со соодветна поддршка и на работа, особено ако избираат работа што ги интересира. „Можат дури и да бидат покреативни од другите, а ако ги интересира нешто, можат да се нурнат во она што го работат и да постигнат одлични резултати“, вели нашиот научник.