Кога Достоевски му призна на свештеникот на смртната постела, тој се замрзна од шок: „Како самиот ѓавол да зборуваше од него“.

„Драг и Милостив Боже, не знам ни зошто го правам ова, зошто молитвата не ми е доволна, но сепак сум во шок од она што го слушнав од Фјодор Михаиловиќ, кај кого отидов на исповед и последното причестување.

Неговите тајни ќе бидат зачувани засекогаш и никој нема да ги знае освен живиот Бог и јас.

Како и да е, збунет и недостоен за задачата што ми е доделена, се прашувам што е работата со овој човек, кој навистина е, какви чудни сили го натерале да живее во две личности… два лика… две души… зборовите не се соодветни на зборовите на Фјодор Михаиловиќ, кој иако болен и исцрпен, сепак беше особено внимателен во тие моменти. Тие зборови излегоа од него набрзина како порој што носи се пред себе… Имаше нешто што не го ни разбирав, а претпоставувам дека не ми беше ни работа да разберам. Само слушав, како Божји водич, за страстите, маките, искушенијата и гревовите на Фјодор Михајлович, кој тогаш се збогуваше со овој свет и со својот земен живот и тело што толку многу го претрпеа.

Додека Фјодор Михајлович се исповеда, блед и речиси восочен, неговата сопруга Ана и децата му се молеа на Бога… Едвај се воздржав да се движам, речиси и да не дишев, изненаден од фактот што Семоќниот ме избра да ги научам сите тајни на Фјодор. Михајлович…

Најпрвин зборуваше за тоа како во моментот кога бил осуден на смрт со стрелање и кога се простувал со животот, сè уште млад и неисполнет, му дал многу чуден завет на Бога – дека ако го одржат во живот, ќе биди негов следбеник и гласноговорник и дека секое дело, пишување, приказна ќе биде посветено на ширење на неговата вистина…

На тој долг и студен 22 декември, Достоевски ја ислуша неговата смртна казна: Достоевски Фјодор Михаиловиќ… за учество во криминални планови и за ширење на писмото на писателот Белински, полно со дрски изрази против православната црква и врховната власт, и за учество во ширење на антидржавни списи преку илегална печатница, му се одземаат сите благородни права и осуден на смрт со стрелање…

Кога воениот судија се симнал од перонот, на негово место седнал сосвештеник со крст, но само еден осуденик му пришол да признае. Останатите го бакнаа сребрениот крст што попот набрзина и немо им го понуди… Вод војници се наредени пред дикот, војниците ги кренаа пушките и зедоа на нишан. Наместо страв, Фјодор почувствува гнев, страшен гнев и незадоволство и сам по себе го проколна истиот Бог како мизерен, беден и неспособен, кога дозволува да се убиваат луѓе поради таквата подлост.

Беше решен да оди на другиот свет без негова милост и прошка, целосно решен да не верува повеќе во него. Ги затворил очите и го чекал куршумот, кога сосема неочекувано Бог одговорил на неговото претходно барање и покажал извонредна милост преку царското простување.

Прочитана е новата пресуда. Достоевски помина четири години во затвор и четири години воен рок во Сибир како обичен војник. Тој ја избегна смртта благодарение на помилувањето што дојде неочекувано. Достоевски, наместо во друг свет, заврши како осуден прогонет, искрено восхитен од Божјата благодат што го снајде… Оттогаш во него се бореа двајца: христијанинот и верникот на Достоевски, скромен и тивок и фанатикот на Достоевски, бунтовник. , болен човек, коцкар, богохулник, револуционер.

Ужасно ми е тешко да запишам што ми кажа тој човек во час и половина исповед, колку грешни мисли, колку блуд, колку страв, гнев… Не разбирам ни зошто ми кажа сето тоа кога можел директно да му го каже на Бога, но како да има некоја посебна предсмртна перверзија во тоа, во таа долга исповед на сладострасност и блуд…

Прво зборуваше за извесна Лизањка, седумнаесетгодишна продавачка на геврек која особено го возбудувала и која се заљубила во војникот Фјодор. Тој детално раскажа како ја полудел девојката и што и рекол и како ја допирал. Несреќната Елизавета Михајловна била толку луда психички и физички што никогаш повеќе не се омажила и до својата смрт ги читала писмата што и ги напишал Фјодор Михаиловиќ, луд од страст…

Работата да биде уште полоша, по четири години затвор и апстиненција, Фјодор М. почувствувал поплава од страсти, ненаситен и неконтролиран, но не му било доволно блудството со лесни жени од Семипалатинск, не му било доволно да се чувствува себеси. влегувајќи во нивните топли и миризливи тела, им ги скрши брадавиците и бутовите, не, му требаше чисто, доблесно, невино девојче, да страда и да го сака, да се заштити од неговите волји на сладострасност и блуд, затоа и толку се врзал за Лизањка, која продава ѓевречиња, за да ѝ го издржува своето несреќно сиромашно семејство, а сега, на смртна постела, повеќе поради нејзината целомудрие отколку поради Бога, чувствува потреба да се извини за сите тие допири и зборови, за сета сила на страста. ја опсипал со …

Веднаш по Лизањка на ред дојде Авдотја Панајева. Кога ја запозна, таа имаше дваесет и две години. Беше заводлива црнка, со средна висина и убаво лице. Но, Авдотја Панајева беше во брак. По успехот на Бедни Људи, бившиот затвореник почнал да го канат во елегантните петроградски салони, па, па, бил поканет и кај угледниот писател Панајев. Наместо да биде понесен од книжевните разговори со него, Достоевски целосно бил обземен од желбата да се ожени со својата сопруга Авдотја…

Никогаш не почувствувал нешто слично, никогаш таков занес и желба за поседување. Често одел во темни и валкани населби. Сакал да плаќа курви. Сега на смртна постела се обиде да се сети на нив…

Влегоа сите пријатели на ноќта, блудницата, сиромашните, проститутките што ги допре… но не можеше. Лицата и телата исчезнаа, се преклопија во еден елемент од телата што минуваа пред неговите очи.

„Господи Боже“, пелтечеше тој, „Не разбирам што ме натера кај тие несреќни жени… Беа толку топли, бели, мизерни и досадни“, пелтечеше додека крвта му течеше низ брадата…

Се обидов да го прекинам, да и се јавам на Ана или на докторот, но не вредеше. Фјодор сакаше да продолжи, уживајќи во својата последна исповед, од која како да очекуваше нешто посебно…да се разбере себеси. Повторно испотен и блед се врати во занесот кон сопругата на писателот Панајев.

Изгаснатите очи повторно блеснаа и како лудак почна да зборува за облините, кожата, топлината и Авдотје… Никогаш не сум видел човек во моментите на умирање кој има повеќе жар во себе. Целото негово страдално тело, тенко и коскено, се тресеше како во некаква треска. Се плашев од толку занес и сила во него.

Фјодор Михајловиќ понекогаш изгледаше како самиот ѓавол да зборува од него, а потоа ќе се покаеше толку искрено и длабоко што ќе пролеев солзи… Сега плачеше поради таа Авдотја, мажена жена, која толку сладострасно сакаше да ја украде од брачната постела на писателот Панаев … Неколку пати сакав да прекинам со признанието, но не вредеше – Фјодор Михаиловиќ силно ќе ме влечеше за рацете и ќе ме тераше да слушам…“